ಭಾರತದ ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್ ಕ್ರಾಂತಿ: ಜೇವರ್‌ಗೆ ಹೊಸ ಚಿಪ್ ಘಟಕ

ಕೈಯಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಮಾರ್ಟ್‌ಫೋನ್‌ನಿಂದ ದೇಶ ರಕ್ಷಿಸಬಲ್ಲ ರಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳವರೆಗೆ ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆ ಅಗತ್ಯ. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಆಮದು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿ ದೇಶಿಯವಾಗಿ ಇವುಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಕೇಂದ್ರ ಪಣ ತೊಟ್ಟಿದೆ. ಅದರಂತೆ ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರವು ಗ್ರೇಟರ್‌ ನೋಯ್ಡಾದ ಜೇವರ್‌ನಲ್ಲಿ ದೇಶದ 6ನೇ ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ಗಳ ತಯಾರಿಕ ಘಟಕ ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿದೆ.

ಭಾರತವನ್ನು ಜಾಗತಿಕ ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ ಕೇಂದ್ರವನ್ನಾಗಿಸುವ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಹೆಜ್ಜೆ ಮಹತ್ವದ ಮೈಲುಗಲ್ಲಾಗಿದೆ. ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ ಜಗತ್ತು, ಅವುಗಳ ಮಹತ್ವ, ಜಾಗತಿಕ ಹಾಗೂ ಭಾರತೀಯ ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ಗಳ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ವಿವರ ಇಲ್ಲಿದೆ.

. ನೋಯ್ಡಾದಲ್ಲಿ ದೇಶದ 6ನೇ ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ ಘಟಕ
ಎಚ್‌ಸಿಎಲ್‌ ಮತ್ತು ಫಾಕ್ಸ್‌ಕಾನ್‌ ಜಂಟಿ ಸಹಭಾಗಿತ್ವದಲ್ಲಿ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಗ್ರೇಟರ್‌ ನೋಯ್ಡಾದ ಜೇವರ್‌ನಲ್ಲಿ ದೇಶದ 6ನೇ ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ ಘಟಕ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟ ಮೇ 14ರಂದು ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. 3,706 ಕೋಟಿ ರೂ.ನ ಈ ಯೋಜನೆಯಡಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಗಲಿರುವ ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ ಘಟಕ, ಮೊಬೈಲ್‌ ಫೋನ್‌, ಲ್ಯಾಪ್‌ಟಾಪ್‌, ಆಟೋಮೊಬೈಲ್‌ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ಡಿಸ್‌ಪ್ಲೇ ಡ್ರೈವರ್‌ ಚಿಪ್‌ಗ್ಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಲಿದೆ. 2027ರಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದನೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿದ್ದು, ತಿಂಗಳಿಗೆ 3.6 ಕೋಟಿ ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ ಯೂನಿಟ್‌ ಉತ್ಪಾದನಾ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಹೊಂದಿದೆ.

ಆಧುನಿಕ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್‌ನ ಮೆದುಳು
ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ಗಳನ್ನು ಆಧುನಿಕ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್‌ನ ಮೆದುಳು ಎಂದೇ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿದ್ಯುತ್‌ ಹರಿವಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗಿರುವ ವಾಹಕಗಳು (ಲೋಹಗಳು) ಹಾಗೂ ವಿದ್ಯುತ್‌ ಹರಿವಿಗೆ ಅವಕಾಶವನ್ನೇ ನೀಡದ ವಿದ್ಯುತ್‌ ನಿರೋಧಕಗಳ (ಗಾಜಿನಂತಹ) ನಡುವಿನ ಗುಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಅರೆವಾಹಕ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಉಪಕರಣಗಳಲ್ಲಿನ ವಿದ್ಯುತ್‌ ಹರಿವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವುದು ಅರೆವಾಹಕಗಳಾದ ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ಗಳ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯ. ಇದರಿಂದ ಉಪಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ದತ್ತಾಂಶವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸಲು, ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಮತ್ತು ರವಾನಿಸಲು ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ಗಳು ಅಗತ್ಯವಾಗಿವೆ.

ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಿಲಿಕಾನ್‌ ಎಂಬ ಅಲೋಹದಿಂದ ತಯಾರಿಸಲ್ಪಡುವ ಇವು, ಇಂಟಿಗ್ರೇಟೆಡ್‌ ಸರ್ಕ್ನೂಟ್‌ (ಐಸಿ) ಹಾಗೂ ಮೈಕ್ರೋಚಿಪ್‌ಗ್ಳಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಾಗುವುದಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ, ಟ್ರಾನ್ಸಿಸ್ಟರ್‌ಗಳು, ಡಯೋಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್‌ ಘಟಕಗಳ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿಸುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಆಧುನಿಕ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್‌ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ಗಳು ಸರ್ವವ್ಯಾಪಿಯಾಗಿವೆ.

ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ ಉದ್ದಿಮೆಯಿಂದ ಭಾರತಕ್ಕಿರುವ ಲಾಭ
ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ಗಳ ಅಗತ್ಯತೆ ಭಾರತದಂತ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಶೀಲ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಗೆ ಮುಖ್ಯ. ಆದರೆ ಪ್ರಸ್ತುತ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತೀ ಹೆಚ್ಚು ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತಿರುವುದು ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಂಡಂತಹ ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ ಚಿಪ್‌ಗಳು. ಆದರೆ ಇವುಗಳು ದೇಶೀಯವಾಗಿ ಭಾರತದಲ್ಲೇ ತಯಾರಾದರೆ ಬೆಲೆಯೂ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಪೂರಕವಾಗಿ ದೇಶಿಯ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್‌, ಟೆಲಿಕಾಂ ಉಪಕರಣ ಇತ್ಯಾದಿ ಉದ್ಯಮಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಯೂ ಆಗುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ದೇಶದ ಜನತೆಗೆ ಉದ್ಯೋಗಾವಕಾಶವೂ ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ.

ಸ್ವಾವಲಂಬನೆಯತ್ತ ಭಾರತ ಹೆಜ್ಜೆ
ಭಾರತದ ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ ಬಳಕೆಯು ವರ್ಷದಿಂದ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದ್ದು 2019ರಲ್ಲಿ 1.87 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಷ್ಟಿದ್ದ ಬೇಡಿಕೆ, 2030ರ ವೇಳೆಗೆ 9.38 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ರೂ.ಗೆ ಏರಲಿದೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಮೂಲಕ ಜಾಗತಿಕ ಉತ್ಪಾದನೆಯ ಶೇ.10ರಷ್ಟು ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಅಗತ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಭಾರತವು ಪ್ರಸ್ತುತ ತಾನು ಬಳಸುತ್ತಿರುವ ಸೆಮಿ ಕಂಡಕ್ಟರ್‌ ಉತ್ಪಾದನೆಗಳ ಪೈಕಿ ಕೇವಲ ಶೇ.9ರಷ್ಟನ್ನು ಮಾತ್ರ ದೇಶೀಯವಾಗಿ ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತಿದ್ದು ಇನ್ನುಳಿದ ಬೇಡಿಕೆಗಾಗಿ ಆಮದುಗಳ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚು ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿದೆ.

ಹೀಗಾಗಿ ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾವಲಂಬನೆ ಸಾಧಿಸಲು ಭಾರತ ಹೆಜ್ಜೆ ಹಾಕುತ್ತಿದ್ದು, 35,000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಎಂಜಿನಿಯರ್‌ಗಳು ಚಿಪ್‌ ವಿನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ ಉತ್ಪಾದನೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಹಲವು ಉಪಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಮೂಲಧನ ಸಬ್ಸಿಡಿ ಹಾಗೂ ತೆರಿಗೆ ವಿನಾಯಿತಿ ನೀಡುವಂತಹ ಪೊಡಕ್ಷನ್‌ ಲಿಂಕ್ಡ್ ಇನ್ಸೆಂಟಿವ್‌ (ಪಿಎಲ್‌ಐ) ಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ ಮ್ಯಾನುಫ್ಯಾಕ್ಚರಿಂಗ್‌ ಇನ್ಸೆಂಟಿವ್‌ (ಎಸ್‌ಎಂಐ)ನಂತಹ ಯೋಜನೆಗಳು ಸೇರಿವೆ.

2024ರಲ್ಲಿ ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ಜಾಗತಿಕ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಜಿಗಿತ
2024ರಲ್ಲಿ ಜಾಗತಿಕ ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯು ಗಮನಾರ್ಹ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಕಂಡಿದ್ದು, ಮಾರಾಟವು ದಾಖಲೆಯ ಗರಿಷ್ಠ ಮಟ್ಟವನ್ನು ತಲುಪಿದೆ. ವರ್ಷದಿಂದ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಶೇ.23.2ರಷ್ಟು ಏರಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ 2024ರ 3ನೇ ತ್ತೈಮಾಸಿಕದಲ್ಲಿ, ಜಾಗತಿಕ ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ ಮಾರಾಟವು 14.16 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಷ್ಟು ದಾಖಲಾಗಿತ್ತು. ಏಷ್ಯಾ-ಪೆಸಿಫಿಕ್‌ ಪ್ರದೇಶವು 2023ರಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಶೇ.51ರಷ್ಟು ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಪಾಲನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಸಾಧಿಸಿದೆ. ಅಮೆರಿಕ ಪ್ರದೇಶವು 2024ರ ಸೆಪ್ಟಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ವಾರ್ಷಿಕ ಶೇ.46.3ರಷ್ಟು ಮಾರಾಟ ಹೆಚ್ಚಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ಅತ್ಯಧಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆ ದರ ದಾಖಲಿಸಿದೆ.

ಭಾರತದ ಮುಂದಿರುವ ಸವಾಲುಗಳು

1. ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಕೊರತೆ:
   ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಸ್ಥಿರವಾದ ವಿದ್ಯುತ್‌ ಪೂರೈಕೆ, ಸುಧಾರಿತ ಲಾಜಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್‌ ಮತ್ತು ನೀರು ಸೇರಿದಂತೆ ವಿವಿಧ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ಅಗತ್ಯತೆ.
2. ತಾಂತ್ರಿಕ ಕೊರತೆ:
   ಭಾರತವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ಗಳ ಜೋಡಣೆ ಮತ್ತು ಪರೀಕ್ಷೆಯ ಮೇಲೆ ಗಮನಹರಿಸುತ್ತಿದೆಯೇ ಹೊರತು ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ, ಸುಧಾರಿತ ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ ನೋಡ್‌ಗಳ (ಉದಾ. 7ಎನ್‌ಎಂ, 5ಎನ್‌ಎಂ) ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಹಿಂದುಳಿದಿದೆ.
3. ಜಾಗತಿಕ ಸ್ಪರ್ಧೆ:
   ಚೀನ ಮುಂತಾದ ದೇಶಗಳು ತಮ್ಮ ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳನ್ನು ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿಯಾಗಿ ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತಿವೆ, ಇದು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಕಠಿನ ಸ್ಪರ್ಧೆ ಒಡ್ಡುತ್ತಿದೆ.

ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆ

1. ಕಂಪ್ಯೂಟಿಂಗ್‌: ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌, ಸರ್ವರ್‌, ದತ್ತಾಂಶ ಕೇಂದ್ರ, ಮೈಕ್ರೊಪ್ರೊಸೆಸರ್‌ ಮೆಮೊರಿ ಚಿಪ್‌ಗ್ಳು
2. ಸಂವಹನ: ಸೆಲ್‌ ಫೋನ್‌, ಉಪಗ್ರಹ ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ನಿಸ್ತಂತು ಸಂವಹನ ಉಪಕರಣ, ಆಪ್ಟಿಕಲ್‌ ಫೈಬರ್‌
3. ಇಂಧನ: ಸೌರ ಕೋಶ, ವಿದ್ಯುತ್‌ ನಿರ್ವಹಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ನವೀಕರಿಸಬಲ್ಲ ಇಂಧನ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ
4. ಆಟೋಮೊಬೈಲ್‌: ಎಂಜಿನ್‌ ನಿಯಂತ್ರಣ ಘಟಕ, ಸಂವೇದಕ, ಸುರಕ್ಷ ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್‌ ವಾಹನಗಳು
5. ಆರೋಗ್ಯ: ವೈದ್ಯಕೀಯ ಚಿತ್ರಣ (ಎಂಆರ್‌ಐ), ರೋಗನಿರ್ಣಯ ಉಪಕರಣಗಳು, ಮಾನಿಟರಿಂಗ್‌ ಉಪಕರಣಗಳು

6 ಗೃಹೋಪಕರಣ: ಟಿವಿ, ಎಲ್‌ಇಡಿ ಬಲ್ಬ್, ರೆಫ್ರಿಜರೇಟರ್‌, ವಾಷಿಂಗ್‌ ಮಷಿನ್‌

7. ರಕ್ಷಣೆ: ಕ್ಷಿಪಣಿಗಳು, ಉಪಗ್ರಹಗಳು, ರಾಕೆಟ್‌ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ, ರಾಡಾರ್‌, ಏರೋಸ್ಪೇಸ್‌ ಉಪಕರಣ
8. ಕೈಗಾರಿಕೆ: ರೋಬೋಟಿಕ್‌, ಸಂವೇದಕ (ಸೆನ್ಸರ್‌) ಆಧಾರಿತ ಯಂತ್ರಗಳು.

ದೇಶದ ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ ಘಟಕಗಳು
ಸಾನಂದ್‌, ಗುಜರಾತ್‌ (ಮೈಕ್ರಾನ್‌ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ)
ಧೋಲೇರಾ, ಗುಜರಾತ್‌ (ಟಾಟಾ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್‌ , ಪಿಎಸ್ಸೆಂಸಿ)
ಸಾನಂದ್‌, ಗುಜರಾತ್‌ (ಕೇನ್ಸ್‌ ಸೆಮಿಕಾನ್‌)
ಮೊರಿಗಾಂವ್‌, ಅಸ್ಸಾಂ (ಟಿಎಸ್‌ಎಟಿ)
ಸಾನಂದ್‌, ಗುಜರಾತ್‌ (ಸಿಜಿ ಪವರ್‌, ರೆನೆಸಾಸ್‌ ಮತ್ತು ಸ್ಟಾರ್ಸ್‌ ಮೈಕ್ರೋಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್‌)
ಜೇವರ್‌, ಉತ್ತರಪ್ರದೇಶ (ಎಚ್‌ಸಿಎಲ್‌ ಮತ್ತು ಫಾಕ್ಸ್‌ಕಾನ್‌)

ಹೆಚ್ಚು ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ ಉತ್ಪಾದಕ ದೇಶ
ಜಪಾನ್‌: 102 ಘಟಕಗಳು ತೈವಾನ್‌: 77 ಘಟಕಗಳು
ಅಮೆರಿಕ: 76 ಘಟಕಗಳು ಚೀನ: 70 ಘಟಕಗಳು
ಜರ್ಮನಿ: 20 ಘಟಕಗಳು ದಕ್ಷಿಣ ಕೊರಿಯಾ: 15 ಘಟಕಗಳು

2020ರಲ್ಲಿ ಭಾರೀ ಕುಸಿತಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದ್ದ ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ ಉತ್ಪಾದನ ಕ್ಷೇತ್ರ!
ಕೋವಿಡ್‌-19 ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕವು 2020ರಿಂದ 2023ರ ವರೆಗೆ ಜಾಗತಿಕ ಸೆಮಿಕಂಡಕ್ಟರ್‌ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲೋಲ ಕಲ್ಲೋಲ ಎಬ್ಬಿಸಿತ್ತು. ಈ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕದಿಂದಾಗಿ ಕಚ್ಚಾ ವಸ್ತು, ಬಿಡಿ ಭಾಗಗಳ ಪೂರೈಕೆಗೆ ಅಡಚಣೆಯಾದದ್ದಲ್ಲದೇ, ಲಾಕ್‌ಡೌನ್‌ ವೇಳೆ ಹೆಚ್ಚಿದ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಉಪಕರಣಗಳ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಪೂರೈಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳ ಮೇಲೆ ಈ ಕೊರತೆಗಳು ಬೀರಿದ ಪರಿಣಾಮದಿಂದಾಗಿ ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಉಪಕರಣಗಳ ಉತ್ಪಾದನೆ ವಿಳಂಬಗೊಂಡಿತು ಹಾಗೂ ಬೆಲೆ ತುಟ್ಟಿಯಾಯಿತು.